Page 84 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B75 ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİKLENME KONUSU İLE İLGİLİ UÇAN
NAYLON DENEYİ HAKKINDA ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

1
3
Hidayet TERECİ , Gökhan SONTAY , Orhan KARAMUSTAFAOĞLU
2

1 Ferhat Ünelli Bilim ve Sanat Merkezi, Amasya
2 Gediksaray Ortaokulu, Amasya
3 Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Amasya

Fen Bilimleri dersi, dünyanın dört bir yanındaki okul müfredatlarında benzer konular içermektedir. Ancak
uygulamalarda farklılıklar bulunmaktadır. Bu farklılıkların bir sebebi öğretim için gerekli olan çeşitli materyal ve
deneylerin aynı olmamasıdır. Kalem, kâğıt, tahta, ders kitabı ve birkaç araç mevcutsa çoğu konu öğretilebilir. Bu temel
malzemeler dersin öğretimi için gereklidir. Sadece bu materyaller kullanılıyorsa, fen dersi donuk ve ilgi çekmeyen bir
ders haline gelir. Eğer etkili ve kalıcı bir şekilde öğretim yapılmak isteniyorsa ders öğrenci tarafından yaşanmalıdır.
Uygulamalı laboratuvar deneyimleri, öğrencilere olgu ve bilimsel uygulamalarla doğrudan deneyim kazandırır. Ancak,
literatür incelendiğinde ülkemizdeki öğretmenlerin okul laboratuvarlarının olmayışından ya da malzemelerinin eksik
oluşundan muzdarip oldukları görülmektedir. Fen öğretiminde basit araç gereçlerle yapılan deneylerin önemi ortaya
çıkmaktadır. Bu deneylerden birisi de 8. sınıf 7. ünite olan “Yaşamımızdaki Elektrik/Fiziksel Olaylar” ünitesinin “Elektrik
Yükleri ve Elektriklenme” konusuna ait basit araç gereçlerle yapılması mümkün olan “elektrikli uçan balon” deneyidir.
İlkokul 3. sınıftan itibaren fen bilimleri dersi öğretim programında yer alan elektrik konusu, fen ve fizik eğitiminin tüm
kademelerinde öğretilen temel konulardan bir tanesidir. Elektrik konusunun temelini oluşturan elektrik yükleri ve
elektriklenme ile ilgili olarak öğrenciler erken yaşlardan itibaren deneyim kazanmaya başlarlar. Dolayısıyla elektrik
konusu bu nedenle önem arz etmektedir.
Bu çalışmanın amacı, ortaokul 8. sınıf fen bilimleri öğretim programında yer alan “elektrik yükleri ve
elektriklenme” konusunun öğretimine ilişkin “araştırma sorgulama” yaklaşımına yönelik basit araç gereçlerle
uygulanabilir bir deney etkinliği tasarlayarak öğretmenlerin kullanımına sunmak ve bu deney etkinliği hakkında
öğretmenlerin görüşlerini belirlemektir. Bu yöntem kapsamında araştırma-sorgulama yaklaşımına uygun bir ders etkinlik
planı hazırlanmıştır. Bu ders etkinlik planı için elektrik yükleri ve elektriklenme konusu ile ilgili uygulanabilir bir deney
tasarlanmıştır. Deney konusunun ilgili kazanımları “8.7.1.2. Elektrik yüklerini sınıflandırarak aynı ve farklı cins elektrik
yüklerinin birbirlerine etkisini deneyerek keşfeder.”,“8.7.1.3. Elektriklenme çeşitleriyle ilgili deneyler yapar ve
sonuçlarını gözlemler.” ve “8.7.2.1. Cisimleri, sahip oldukları elektrik yükleri bakımından sınıflandırır.”dir. Nitel araştırma
yaklaşımı kullanılan bu araştırmada, gündelik yaşamımızda sıkça karşılaştığımız ancak derinlemesine bilgi sahibi
olmadığımız ya da üzerinde çok düşünmediğimiz durum, olay ya da deneyim gibi olguları araştıran olgubilim (fenomoloji)
deseninden yararlanılmıştır. Bu amaçla yarı yapılandırılmış mülakat yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak yarı
yapılandırılmış görüşme formları hazırlanmıştır. Veri toplama aracının geçerliliği için, alanında uzman 2 öğretim üyesi ve
3 öğretmene başvurulmuştur. Veri toplama aracının güvenirliği için, bulgular yorum yapılmadan sunulmuş ve verilerin
kodlanmasında ve buna bağlı olarak temaların oluşturulmasında araştırmacılar arasında fikir birliğine varılmıştır.
Araştırmaya 16 Fen ve Teknoloji öğretmeni katılmıştır. Verilerin toplanmasında ses kayıt cihazından yararlanıldı. Basit
araç gereçlerle hazırlanan deney videosu izletilerek mülakat soruları katılımcılara soruldu. Ses kayıt cihazı ile yapılan
görüşmeler kaydedildi ve yazıya geçirildi. Ses kaydı alınmasını istemeyen öğretmenlerle yapılan görüşmeler araştırmacı
tarafından not alınarak yazıya geçirildi. Verilerin analizinde NVİVO 9.0 programından yararlanılmıştır.
Katılımcı öğretmenlerin %37’si erkek, %63’ü bayan, kıdem yılı ortalaması 14,4 yıl ve eğitim düzeyi %81’i lisans,
% 19’u yüksek lisans olduğu görüldü. Araştırmanın ilk sonuçlarına göre katılımcı tüm öğretmenler bu deneyi hiç
yapmadıklarını ve ister sınıf ister laboratuvar ortamında kolaylıkla yapılabileceğini ifade ettiler. Malzemelerin temin
edilmesinde hiçbir sıkıntı yaşanmayacağı belirttiler. Çoğunluğu ise durgun elektrik konusunda farklı veya benzer
deneyler yaptıklarını söyledi. Katılımcı öğretmenlerin %94’ü bu deneyin öğrencilerin ilgisini çekeceğini, hayrete
düşüreceğini belirtti. Çalışmanın sonunda NVİVO 9.0 programından elde edilen diğer veriler elde edilecektir. Sonuçlara
dayalı olarak ilgililere gerekli öneriler sunulacaktır.

Anahtar Kavramlar: Fizik öğretimi, elektriklenme, basit araç gereç, fizik deney etkinliği

72