Page 82 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B73 ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ATOM KAVRAMINA İLİŞKİN BİLGİ
SEVİYELERİNİN İNCELENMESİ

1
2
Sare UCER , Özlem ERYILMAZ MUŞTU

1 İncesu Orta Okulu, Aksaray
2 Aksaray Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi ABD

İnsanlar, olaylar, düşünce ve eşyalar belirli özelliklere göre gruplandırıldığında bu gruplara verilen adlara kavram
denir. Kavramlar öğretmenler tarafından öğrenme ortamlarında sunulan tanımlarla oluşmazlar. Kavramlar soyutturlar,
zihinde yapılandırılması gerekmektedir bu sebeple kavram öğreniminde öğrencilerin çevresiyle olan ilişkileri, gözlemleri,
olayları yorumlama biçimleri etkili olmaktadır. Fen bilimlerinde birçok kavram soyut olduğundan bu kavramların
öğrencilerin zihinlerine doğru bir şekilde kodlanması gerekmektedir. Bu yüzden kavramların günlük hayatla
ilişkilendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Atom kavramı, fen bilimlerinin temel taşlarından biri olan soyut bir
kavramdır. Bu nedenle fene ilişkin diğer kavramların öğretilmesinde merkezi bir yere sahiptir. Bütün bu bilgiler ışığında
bu çalışmanın amacı ortaokul öğrencilerinin “atom kavramı “ile ilgili sahip olduğu bilgilerinin ve bu kavramları nasıl
öğrendiklerinin tespit edilmesidir.
Bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden durum çalışması yaklaşımı kullanılmıştır. Durum çalışması; güncel
bir olguyu kendi gerçek yaşam çerçevesi içinde çalışan, olgu ve içinde bulunduğu içerik arasındaki sınırların kesin
hatlarıyla belirgin olmadığı ve birden fazla kanıt veya veri kaynağının mevcut olduğu durumlarda kullanılan bir araştırma
yöntemidir. Araştırmada çalışma grubunu Aksaray il merkezinde bulunan bir ortaokulun 5, 6, 7 ve 8. sınıflarında öğrenim
gören toplam 90 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmaya 5. sınıftan 16, 6. sınıftan 27, 7. sınıftan 22, 8. sınıftan 25 öğrenci
olmak üzere toplam 90 ortaokul öğrencisi katılmıştır. Çalışmada uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Uygun
örnekleme zaman ve işgücü açısından oluşan sınırlılıklar nedeniyle örneklemin kolay uygulama yapılabilecek birimden
seçilmesidir. Öğrencilerin Atom kavramı” ile ilgili bilgilerini ortaya çıkarmak amacıyla hazırlanan 6 adet açık uçlu soru
veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Sorular hazırlanırken ilk olarak 5, 6, 7 ve 8. sınıf ortaöğretim fen bilimleri ders
kitapları ile alan yazınında konuyla ilgili daha önce yapılmış olan çalışmalarda sorulmuş olan sorular incelenmiştir. Daha
sonra ortaöğretim fen bilimleri öğretim programlarındaki kazanımlar incelenmiş ve kazanımlara uygun 6 adet açık uçlu
soru hazırlanmıştır. Daha sonra uzman görüşlerine başvurularak sorular üzerinde gerekli düzeltmelere gidilmiş ve
sorulara son şekli verilmiştir. Toplanan veriler içerik analizi tekniği ile analiz edilip, yorumlanmıştır.
Araştırma sonucuna göre; 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin çoğunluğu atomu “bomba” olarak açıklarken; 7. ve 8. sınıf
öğrencilerinin sıklıkla atomu “maddenin en küçük yapı birimi” olarak ifade ettikleri görülmüştür. Öğrenciler bu bilgiyi
öğrendikleri kaynağı ise “bilmiyorum”, ”kendi düşüncem”, “popüler bilim kitapları”, “fen kitabı” ve “öğretmen” şeklinde
ifade etmişlerdir. 5. sınıf öğrencileri atomun yapısında kimyasal madde, patlayıcı madde gibi maddeler olduğunu, 6. sınıf
öğrencileri patlayıcı madde, demir gibi maddeler olduğunu, 7. sınıf öğrencileri küçük madde, ateş gibi maddeler
olduğunu ifade ederken, 8. sınıf öğrencileri atomun yapısında proton, nötron, elektron olduğunu belirtmişlerdir.
Öğrenciler bu bilgileri öğrendikleri kaynağı “bilmiyorum” ,” arkadaş”, “ders”,” fen kitabı” , “popüler bilim kitapları”
şeklinde ifade etmişlerdir. Ayrıca atomun büyüklüğünü 5. sınıf öğrencileri çok küçük madde ve çok büyük madde olarak,
6. sınıf öğrencileri çoğunlukla çok büyük madde, 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin ise çok küçük madde olarak açıkladıkları
tespit edilmiştir. Öğrenciler bu bilgiler nasıl öğrendiklerini ise “bilmiyorum” ,” arkadaş”, “ders” ,” fen kitabı” , “popüler
bilim kitapları”, “kendi düşüncem ” şeklinde belirtmişlerdir. Araştırma sonuçları incelendiğinde fen bilimlerinin temel
kavramlarından biri ve fene ilişkin diğer kavramların öğretilmesinde merkezi bir yere sahip olan atom kavramının
öğrencilerin doğru açıklayamadıkları tespit edilmiştir. Bu sebeple atom kavramı ile ilgili bazı kazanımların 5. ve 6. sınıf
seviyelerine uygun olarak hazırlanıp, atom kavramının 5. sınıftan itibaren verilmeye başlanması ile öğrencilerin bu
kavramla ilgili sahip olabilecekleri yanlış anlama ve kavramaların önüne geçilebilir.

Anahtar Kavramlar: Kavram, Atom Kavramı, Atomun Yapısı, Fen eğitimi

70