Page 80 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ AKIŞKANLAR MEKANİĞİ
B71 KONUSUNDA ÖĞRENDİKLERİ BİLGİLERİ GÜNLÜK YAŞAMLA
İLİŞKİLENDİREBİLME DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ

Figen DURKAYA, Nilgün AYDIN

Kırıkkale Üniversitesi

Çevremizde meydana gelen tüm doğa olaylarını anlamamızı sağlayan ders fiziktir. Fizik dersinde anlatılan tüm
kanun ve kuralları günlük yaşantımızda karşılaştığımız olaylar ile ilişkilendirdiğimizde çevremizde olup biteni daha
kolaylıkla yorumlayabilir ve anlamlandırabiliriz. Ayrıca Fizik dersine olan ilgiyi artırarak, öğrenmeyi kolaylaştırmış oluruz.
Bu nedenle Fen bilgisi öğretmen adaylarının lisans eğitiminde aldıkları FizikI, FizikII ve FizikIII dersleri önem
kazanmaktadır. Fizik dersleri ile sadece bilimsel bilgilerin kazandırılması amaçlanmaz, aynı zamanda günlük yaşamda
karşılaştıkları bazı olayları yorumlama ve öğrendikleri bilgiler doğrultusunda günlük yaşamla ilişkilendirmeleri amaçlanır.
Böylece öğretmen adaylarının derslerde öğrendikleri bilgileri günlük yaşamlarında karşılaştıkları olaylar ile
ilişkilendirmelerini sağlayarak hem bilime olan meraklarının artmasına hem de bilimsel alanda okuryazar olmalarına
olanak sağlamış oluruz. Bu ilişkiyi kurmalarını sağlayamadığımız takdirde, teknolojinin hâkim olduğu günümüzde
hayatlarını kolaylaştıracak bilgiye ulaşmış olmalarına engel oluruz.
Akışkan maddeler günlük yaşantımızda birçok yönden hayati bir rol oynamaktadır. İçtiğimiz su, yüzdüğümüz
deniz, nefes aldığımız hava, vücudumuzda dolaşan kan, iklimlerin oluşmasında etkili olan hava akışkan maddelere iyi
birer örnektir. Akışkan kolayca akabilen maddelere denir. Bu terim, hem sıvılar hem de gazlar için kullanılır. Hareket
halindeki akışkanları inceleyen bilim dalına Akışkan Dinamiği denir. Mekaniğin en karmaşık konularından birini oluşturur.
Newton yasaları ve Enerjinin korunum yasası kullanılarak, akışkanlar dinamiğinin pek çok önemli durumunu
basitleştirerek daha kolay anlayabilmemizi sağlar. İdeal ve sıkıştırılamayan akışkanlarda basınç, akış sürati ve yükseklik
arasındaki ilişki Bernoulli denklemi verilir ya da Bernoulli prensibi ile açıklanır. Bernoulli prensibi, akışkanın
sıkıştırılamayan akışkan olması halinde geçerlidir. Bernoulli prensibi, basıncın büyük olduğu yerde hızın küçük olduğunu,
basıncın küçük olduğu yerde ise hızın büyük olduğunu açıklamaktadır.
Bu çalışma, Fen bilgisi öğretmen adaylarının akışkanlar mekaniği konusundaki bilgilerinin günlük yaşamla
ilişkilendirebilme düzeylerini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada şu sorulara cevaplar aranmıştır:
1- Fen bilgisi öğretmen adayları günlük yaşamda karşılaştıkları olaylar içerisinde fiziksel olayları acaba
görebiliyorlar mı?
2- Günlük yaşamda karşılaştıkları farklı fiziksel olayları fizik bilgileri ile ilişkilendirebiliyorlar mı?
Fen bilgisi öğretmen adaylarının akışkanlar mekaniği konusundaki bilgilerinin günlük yaşamla ilişkilendirebilme
düzeylerini tespit edebilmek için nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak açık uçlu sorular
kullanılmıştır. Araştırmaya katılacak çalışma grubunun seçiminde, 2016-2017 eğitim öğretim yılı içerisinde Fen bilgisi
eğitimi programında öğrenim gören 2. sınıf öğrencilerinin Seçmeli Ders olarak verilen ‘‘Fizik ve Yaşam’’ dersini almış
öğrenci olmaları temel ölçüt olarak belirlenmiştir. Bu temel ölçüte göre 45 öğretmen adayı ile yarı-yapılandırılmış
görüşme formu kullanılmıştır.
Araştırma nitel bir araştırma olması nedeniyle, verilerin değerlendirilmesinde Rubrik dereceli puanlama
yöntemi ile analiz edilerek nicel veriler elde edilmiştir. Günlük yaşamda hem sık hem de seyrek olarak karşılaştıkları bazı
olaylar sorularak, olayın meydana gelme sebeplerini fiziksel olarak açıklamaları istenmiştir. Bu sorular, Kasırgalar ve
fırtınalar gibi yüksek hızlı rüzgar olayları meydana geldiğinde çatıların uçmasının sebepleri, Hızlı hareket eden taşıtların
geçtiği yerlerdeki hafif cisimleri kendine doğru çekmesinin nedenleri, Helikopter denize doğru yaklaştıkça deniz suyunun
sıçrama ya da yukarı doğru yükselme sebepleri gibi örnek olaylar şeklinde hazırlanmıştır. Ayrıca, Bernoulli prensibini
açıklamaları istenmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda Fen bilgisi öğretmen adaylarının akışkanlar mekaniği
konusundaki günlük yaşamla ilişkilendirme yüzeyleri, çok sık karşılaşılan ya da daha sık sorgulanan örnek olaylarda başarı
oranlarının yüksek olduğu, daha az karşılaştıkları örnek olaylar da ise başarı oranlarının çok düşük olduğu görülmektedir.
Bu sonuca ilaveten Fen bilgisi öğretmen adaylarının büyük çoğunluğunun Bernoulli prensibini doğru olarak açıkladıkları
görülmektedir. Kavramsal olarak tanımı bilmelerine rağmen karşılaştıkları her farklı örnek olayda fiziksel nedeni tam
olarak açıklayamadıkları ve günlük yaşama aktarabilmede zorluklar yaşandığı dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler: Bernoulli prensibi, Fizik ve Günlük yaşam, Akışkanlar mekaniği.

68