Page 83 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B74 AKILLI TELEFON YARDIMI İLE SÜRAT VE İVME ÖLÇME

Serkan KAPUCU
1

1 Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi

Son zamanlarda akıllı telefonlar fiziksel niceliklerin ölçümünde sıklıkla kullanılmaktadır. Fizik eğitiminde de akıllı
telefonlar yardımı ile çeşitli fizik kavramları öğrenilmeye çalışılmaktadır. Bu kavramlar arasında ses, manyetik alan ve
ivme örnek olarak verilebilir. Özellikle kinematik kavramlarının öğrenilmesinde akıllı telefonlar fizik eğitiminde sıklıkla
kullanılmaktadır. Örneğin, akıllı telefonların içerisindeki sensörler yardımı ile cisimlerin sürat ve ivmeleri ölçülmüştür.
İvme ölçümünde akıllı telefon çoğunlukla ivmelenmiş cisim üzerine yerleştirilmiştir ve akıllı telefon cisimle birlikte kendi
ivmesini de tespit etmiştir. Yer çekimi ivmesi ve açısal ivme bu şekilde ölçülmeye çalışılmıştır. Sürat ve ivme ölçümleri
aynı zamanda akıllı telefonların ışık sensörü yardımıyla da ölçülmüştür. Bu ölçümlerde akıllı telefona doğru hareket
etmekte olan ışıklı cismin sürat ve ivme değerleri bulunmuştur. Bu çalışmanın amacı akıllı telefonların ışık sensörlerinin
sürat ve ivme ölçümlerinde nasıl kullanılabileceğini tartışmaktır.
Akıllı telefon içerisine yerleştirilmiş olan ışık sensörü akıllı telefon ekran parlaklığının otomatik olarak
ayarlanmasına yardımcı olmaktadır. Aydınlık ortamlarda ekran parlaklığı azalırken, karanlıkta ise ekran parlaklığı
artmaktadır. Akıllı telefon bu işlemi yaparken üzerine düşen aydınlanma şiddetine göre ekran parlaklığını
ayarlamaktadır. Aydınlanma şiddeti birim yüzey üzerine düşen ışık akısı olarak tanımlanmaktadır ve birimi lüks’tür. Akıllı
telefonlarda kullanılan çeşitli programlarla bu değer tespit edilebilmektedir. Bu programlardan biri ücretsiz bir uygulama
olan AndroSensor’dür ve akıllı telefon içerisindeki sensörlerin hangi nicelikleri ölçtüğünü değerleri ile birlikte
kullanıcılarına sunmaktadır. Aynı zamanda bu program çeşitli zaman aralıklarında ölçüm alabilmektedir ve bu değerleri
MS Excel programında kaydetmektedir. Bu sayede akıllı telefon kullanıcısı telefonun hangi zamanda hangi lüks
değerlerinin ölçüldüğünü anlayabilmektedir.
Aydınlanma şiddeti; ışık şiddeti, aydınlatılan yüzey ile ışık kaynağı arasındaki uzaklık ve açıya göre
değişebilmektedir. Eğer ışık kaynağından gelen ışınlar aydınlatılan yüzeye dik ise aydınlanma şiddeti ışık şiddetinin
uzaklığın karesine bölünmesiyle hesaplanabilir. Işık şiddeti ve aydınlanma şiddeti biliniyorsa fizikte önemli niceliklerden
biri olan uzunluk hesaplanabilir. Uzunluk sürat ve ivme değerlerinin hesaplanmasında kullanılmaktadır. Fakat akıllı
telefon yardımı ile uzunluk hesaplayabilmemiz için ışık şiddetinin değerini bilmemiz gerekmektedir. Işık kaynağının ışık
şiddeti akıllı telefon ve metre yardımı ile kolaylıkla bulunabilir. Akıllı telefondan her hangi belirli bir uzaklığa yerleştirilmiş
olan ışık kaynağının aydınlanma şiddeti telefon yardımı ile tespit edilip, sonrasında ışık kaynağının ışık şiddeti
belirlenebilir.
Işık şiddeti belirlenmiş olan bir fener ya da lamba sabit sürat ya da ivme ile hareket eden bir cismin üzerine
yerleştirilip bu cisim akıllı telefona doğru hareket ederse, akıllı telefon belli zaman aralıklarında AndroSensor yardımı ile
lüks değerlerini belirleyebilir. Işık şiddeti ve aydınlanma şiddeti bilindiğinden dolayı hareketli cismin belli zaman
aralıklarında almış olduğu yol bulunabilir. Yol ve zaman değerleri bilindiğinden dolayı ise hareketli cismin sürat ya da
ivme değerleri hareket denklemleri kullanılarak hesaplanabilir.
Alanyazındaki çalışmalar doğrusal olarak hareket eden ışıklı cisimlerin sürat ve ivme değerlerinin güvenilir bir
şekilde akıllı telefonların ışık sensörü ile bulunabileceğini ortaya koymuştur. Akıllı telefonların ışık sensörü yardımı ile
sürat ve ivme değerlerini belirlemek öğrencilerin ilgisini çekebileceği gibi aynı zamanda farklı fizik kavramlarını birlikte
öğrenmelerine de yardımcı olabilir. Ayrıca bu deneylerin maliyetlerinin az olması ve günlük araç ve gereçlerle
yapılabiliyor olması bu deneylerin uygulanabilirliğini artırmaktadır. Son olarak, akıllı telefonun bir radar gibi kullanılarak
ışıklı cisimlerin hızını ve ivmesini ölçmesi, günlük hayatımıza fazlaca girmiş olan akıllı telefonun fizik eğitiminde daha da
fazla kullanılmasına yardımcı olabilir.

Anahtar Kavramlar: Akıllı telefon, ışık sensörü, ivme, sürat

71