Page 41 - UFEK2017 Özetler Kitabı
P. 41
3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI
BİLİM MERKEZİ SERGİLERİNİN FEN ÖĞRETİMİNE ENTEGRASYONU
B29 İÇİN BAŞARILI BİR SINIF GEZİSİ BASİT MAKİNALAR KONUSU ÖRNEĞİ
1
Seval TARLABÖLEN , Uygar KANLI , Fitnat KÖSEOĞLU
2
2
1 Meb Ankara Yenimahalle Ostim Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
2 Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi
Bilim ve teknoloji okuryazarı öğrenci sayısını arttırmak ve öğrencilerin okulda öğrendiklerini günlük yaşamla
ilişkilendirerek doğal dünyanın nasıl işlediğini daha iyi anlamalarını sağmak için bilim merkezi gibi okul dışı ortamlarda
öğrenme ile ilgili kazanımlar, pek çok ülkede fen derslerinin öğretim programlarının temel amaçları arasında yer almaya
başlamıştır. Buna rağmen henüz gelişmiş ülkelerde dahi, öğretmenlerin sınıflarında bilim merkezlerinden yeterince
yararlanamadıkları (Bamberger ve Morag,2005) ve bu durumun öğretmenlere okul-dışı öğrenme ortamlarından nasıl
yararlanacağı ile ilgili herhangi bir mesleki eğitim sunulmamış olmasından kaynaklandığı belirtilmektedir (Melber ve Cox-
Petersen, 2005). Halbuki bilim merkezlerindeki etkinliklerin öğretmenler tarafından sınıflarda öğretime entegre
edilmesi, öğrencilerin özellikle 11 yaşından itibaren daha da azalan bilime yönelik tutumlarını olumlu yönde
etkileyebilmektedir ( Pace ve Tesi, 2004)
Amaç: Bu çalışma, bilim eğitiminde bilim merkezi imkanlarından daha etkili şekilde yararlanmak için
öğretmenler ve bilim merkezi eğitmenlerine yönelik bir mesleki gelişim modelinin araştırıldığı TÜBİTAK destekli BİLMER
projesi( 114K646) kapsamında yürütülen öğretmen destekleme ve izleme çalışmalarının bir parçasıdır. Çalışmada,
BİLMER Mesleki Gelişim Modeli ile verilen eğitimlere katılmış bir öğretmenin bu mesleki gelişimden öğrendiklerini
derslerine entegre etme süreci sunulacaktır. Bu sürecin amacı, fizik öğretiminde bilim merkezlerinin zengin
imkanlarından daha etkili bir şekilde faydalanmak için Bilim Merkezlerine yapılacak gezinin başarılı olmasını sağlayan
faktörleri araştırmak ve bununla ilgili ders planlarının ve uygulamaların temel özelliklerinin neler olduğunu belirlemektir.
Yöntem: Çalışmada, veri toplama aracı olarak uygulamalar sırasında alınan video kayıtları, çalışma yaprakları,
araştırmacıların alan notları ve yarı-yapılandırılmış mülakatlar kullanılmıştır. Örnek olay yöntemi ve nitel analiz
yaklaşımlarının kullanıldığı araştırmanın örneklemini bir devlet lisesinin 10. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma her
biri 14 kişiden oluşan rastgele seçilmiş iki grup öğrenciyle yürütülmüştür.
Sınıf öğretmeni BİLMER projesi öğretmen destek eğitim toplantılarına katılmış ve bir akademisyenin koçluğunda
basit makinalar konusunda ders planlarını hazırlamış, bilim merkezi ziyareti öncesi ve sonrası iki öğrenci grubuna farklı
şekillerde uygulamıştır. Gruplardan biriyle; konuyla ilgili genel bilgi verilerek, sınıfta makara ve palangalarla deneysel
etkinlikler yapılmış, daha sonra bilim merkezi gezisi düzenlenmiştir. Diğer grupla ise, aynı etkinlikler bilim merkezi gezisi
sonrasında gerçekleştirilmiş ve gezi sırasında, her iki grupla birlikte basit makine düzenekleri üzerinde, diğer düzeneklere
göre daha ayrıntılı inceleme ve tartışmalar yapılmıştır. Öğrencilerin 4’er kişilik gruplar halinde düzenekleri incelemesi
sağlanmıştır. Son aşamada ise her iki gruptan akademik başarı düzeyi düşük-orta-yüksek olarak eşit sayıda belirlenen
toplam 14 öğrenci ile mülakat yapılmıştır. Mülakat formu; bilim merkezi düzeneklerine yönelik beş genel soru, basit
makinalar özelinde ise edindikleri bilgileri ölçen dört soru olarak düzenlenmiştir. Sorular; öğrencilerin düzenekler
konusundaki izlenimlerini, hangi düzeyde anlayabildiklerini ve etkili bir bilim merkezi gezi planı hazırlanabilmesi için
sürecin nasıl kurgulanması gerektiğini belirleyebilme hedefleri gözetilerek hazırlanmıştır.
Bulgular ve Sonuç: Araştırmanın mülakatlarından elde edilen sonuçlara göre; çalışmaya katılan öğrencilerden
sadece üç tanesi daha önce bir bilim merkezi gezisine katıldıklarını ifade etmişler ve bu öğrenciler, günlük yaşamla
ilişkilendirebildikleri bilimsel bilgileri, ders işlenişi sırasında üzerinde durulmasına rağmen, gerektiği gibi
öğrenemediklerini gezi sırasında fark ettiklerini ifade etmişlerdir. Gezi öncesi makara-palanga düzenekleri üzerinde
deney yapılan grup, basit makinalar konusunda; müfredatta belirtilen kazanımlardan basit makinaların işlevleri, günlük
yaşamda bir problemi çözecek basit makine tasarımlarını ifade edebilmeye yönelik sorulara %20 oranında doğru yanıtlar
verirken, gezi sonrası deney yapılan grupta bu oran %70 olmuştur. Ayrıca öğrenci mülakatlarından çıkan diğer sonuçlara
göre bilim merkezi gezilerinin, öğrencileri seçilen konuyu kolaylıkla anlayabilecekleri yönünde güdüledikleri, ders içi
etkinlik ve deneylere derse katılıma yönlendirdiği, başka bir deyişle bilime dokunabilmelerine olanak sağladığı tespit
edilmiştir.
Sonuç olarak bu çalışmada, bir sınıf gezisi sürecinde bilim merkezlerindeki şaşırtıcı ve merak uyandıran
düzeneklerin öğretim dizininin ön aşamasında değerlendirilmesinin ve ilgili deneysel masaüstü etkinliklerin de BM
ziyaretinden sonra yapılmasının öğrenci başarısına daha iyi katkı sağladığı bulunmuştur. Bilim merkezlerine düzenlenen
bir sınıf gezisinin başarılı olabilmesi ve etkili ders planı yapılabilmesi için, gezi öncesi öğrenciler arasında gruplar
belirlenerek, düzeneklerin tamamını incelemeleri sağlanabilir. Seçilen konuyla ilgili düzenek üzerinde ayrıntılı inceleme
yapıldıktan sonra, sınıf-içi deneyler pekiştirme ve bilgiyi derinlemesine anlama aşaması olarak ele alınabilir.
Anahtar Kavramlar: Bilim Merkezi Gezileri, Okuldışı Öğrenme, Bilim Eğitimi, Ders Planı, Basit Makinalar
29