Page 45 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ MEKANİK DALGALAR KONUSU
B33 KAVRAM YANILGILARININ DÖRT AŞAMALI KAVRAM YANILGISI TESTİ
İLE TESPİT EDİLMESİ

1
Erdal TAŞLIDERE

1 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

Bu çalışmanın amacı bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği programı ikinci sınıfında
öğrenim gören öğretmen adaylarının mekanik dalgalar konusunda sahip oldukları kavram yanılgılarını farklı direnç
seviyelerine göre tespit etmektir. Araştırmada tarama modeli kullanılmış olup, başka bir çalışma kapsamında geliştirilmiş
olan Dört Aşamalı Kavram Yanılgısı Testi kullanılmıştır (DAKYT). DAKYT 12 adet sorudan oluşmakta olup toplam 19
kavram yanılgısını ölçmektedir. Orijinali İngilizce olan söz konusu test diğer bir araştırma kapsamında Türkçeye
çevrilmiştir. Test içerisindeki sorular dört aşamadan oluşmakta olup, özellikle küçük genlikli ve ideal ortamlarda
(doğrusal, dağılmayan ve esnek) ilerleyen dalgaların genel özelliklerini ele almaktadır. Her sorunun ilk aşamasında çoktan
seçmeli bir soru gibi cevap seçenekleri, ikinci aşamada ilk aşamaya duyulan güven, üçüncü aşamada ise ilk aşamada
verilen cevaba yönelik açıklama ve dördüncü aşamada ise açıklama aşamasına duyulan güven sorgulanmaktadır. İkinci
ve dördüncü aşamalarda sorulan güven düzeyleri ise altı puan üzerinden ölçülmektedir. Araştırmanın çalışma grubunu
2015-2016 eğitim öğretim yılı güz döneminde Genel Fizik III dersini alan 67 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Adayların
% 37’ si erkek ve % 63’ ü bayan öğrencilerden oluşmaktadır.
DAKYT güz dönemi sonunda, 30 dakikalık bir sürede uygulanmış ve elde edilen veriler üzerinden öncelikle
tanımlayıcı istatistik analizleri gerçekleştirilmiştir. Kavram yanılgıları tespit edilirken ise yanılgı seçeneklerini işaretleyen
öğrencilerin söz konusu soru ya da soru aşamasında ilgili kavram yanılgısına sahip olduğu kabul edilerek ilgili soru ya da
soru aşaması “1” ile diğer tüm olasılıklar “0” ile kodlanmıştır. Sonrasında, kavram yanılgı seçeneklerini işaretleyen
adayların yüzdelikleri ve bu yanılgı seçeneklerini işaretlerken verilen ortalama güven puanları (GO) hesaplanmıştır.
Alan yazında genelde %10 ve üzeri adayda tespit edilen kavram yanılgılarının dikkate alındığı, bu değerin altında
görülenlerin ise testin hata payından kaynaklanabileceği düşüncesi ile dikkate alınmadığı görülmektedir. Bu araştırmada
da aynı değer baraj olarak dikkate alınmış, bu sınırın altındaki kavram yanılgıları önemsiz kategorisinde
değerlendirilmiştir. Sınır değerin üzerinde tespit edilen kavram yanılgıları ise kendilerine atfedilen GO değerlerine göre
çeşitli kategorilere ayrılmıştır. Şöyle ki; İlgili kavram yanılgısına ait GO değeri üç buçuk üzeri olanlar “Gerçek Yanılgı”, üç
buçuk ve altında olanlar ise “Suni Yanılgı” olmak üzere önce iki ana kategori altında toplanmıştır. Alan yazında Gerçek
Yanılgıların öğrencilerin kavramları yeterince kavrayamamaları ve yanlış muhakeme yürütmelerinden, Suni Yanılgıların
ise bilgi eksikliği ya da soruları tahmin ederek (kestirim ya da şanslı atış) cevaplamalarından kaynaklandıkları
belirtilmektedir. Gerçek kavram yanılgıları ise kendi içerisinde “Yüksek Dirençli” ve “Orta Dirençli” olmak üzere iki alt
kategoriye ayrılmıştır. Yüksek Dirençli yanılgılar kendilerine atfedilen GO değeri dört ve üzerinde olan (GO≥4) yanılgılar
olup, Orta Dirençli yanılgılar GO değeri üç buçuk ve dört (3,5<GO<4) arasında olan yanılgılar olarak tanımlanmıştır.
Analiz sonuçları 17 kavram yanılgısının adayların en az %10 unda tespit edildiğini göstermiştir. Bunlardan dördü
Suni Yanılgı, 13’ ü ise Gerçek Yanılgı kategorisinde yer almıştır. Gerçek Yanılgıların yedi tanesi Yüksek Dirençli, altı tanesi
ise Orta Dirençli yanılgılar kategorisinde bulunmuştur. Söz konusu yanılgılar (1) dalgaların genel özelliği ve dalga
hareketinin grafiksel gösterimi, (2) dalga-parçacık hareketi, (3) frekans, kaynak ve ortam, (4) özellikleri sabit bir
ortamdaki dalga hızı, gibi konu başlıkları altında farklı direnç seviyelerinde incelenmiştir.
Bu çalışma orijinali İngilizce olan ve sonradan başka bir araştırma kapsamında Türkçeye çevrilen DAKYT ile
yürütülmüştür. Elde edilen sonuçlar, gerek yurt dışında gerekse yurt içinde öğrencilerin Mekanik Dalgalar konusunda
benzer yanılgılarına sahip olduklarını, dolayısıyla kavram yanılgılarının bölgesel, kültürel olmadığını göstermiştir. Sonraki
çalışmalar için Fen Bilgisi Öğretmen adaylarının Mekanik Dalgalar konusunda sahip oldukları potansiyel kavram
yanılgılarının sebeplerinin araştırılarak, bunların ortadan kaldırılmasına yönelik öğretim planlarının geliştirilmesi,
uygulanması ve sonuçlarının değerlendirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Sözcükler: Kavram yanılgısı, mekanik dalgalar, dört aşamalı kavram yanılgısı testi, fen bilgisi öğretmen
adayı, fizik eğitimi.

33