Page 29 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B16 DEBİ VE SÜREKLİLİK DENKLEMİ İLE İLGİLİ KAVRAM
YANILGILARININ BELİRLENMESİ

2
1
Vahide Nilay KIRTAK AD , Mustafa Sabri KOCAKÜLAH

1 Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü
2 Balıkesir Üniversitesi, Necatibey Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü

Öğretim alanında yapılan çalışmalar, her bireyin öğrenme ortamına zihninde hazırda var olan bir kavramsal
yapıyla geldiğini göstermektedir. Bu kavramsal yapılar zaman zaman bilimsellikten oldukça uzak, eksik ya da yanlış
bilgiler ve kavram yanılgıları içermektedir. Bu durum bireyin öğrenmesinin önündeki en önemli engellerden biri haline
gelmektedir. Bu sebeple öğretim öncesinde bu kavramsal yapıların ortaya konması ve varsa yanlış bilgilerin düzeltilmesi,
eksik bilgilerin tamamlanması gerekmektedir.
Bu araştırmanın amacı, üniversitede okuyan fen bilgisi öğretmen adaylarının, “debi ve süreklilik denklemi” ile
ilgili kavram yanılgılarını tespit etmektir. Betimsel nitelikli tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın çalışma grubunu
2014-2015 ve 2015-2016 eğitim-öğretim yıllarında Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi’nde okuyan 104 fen
bilgisi öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan açık uçlu iki soru
ve yarı yapılandırılmış görüşmeler kullanılmıştır.
Sorulara verilen yanıtlardan elde edilen nitel veriler, içerik analizi yöntemi ile hazırlanan rubriklere göre analiz
edilmiştir. Bu amaçla her bir soru için öğretmen adaylarının yanıtlarının ve bu yanıtların sıklıklarının yer aldığı frekans
tabloları hazırlanmıştır. Açık uçlu bu soruların analiz edilmesinde öncelikle tam yanıtı belirleme (nomothetic) ve verilen
diğer yanıtlarda yapılan açıklamalara uygun tema isimleri vererek belli kategoriler altında toplama (ideographic)
yaklaşımları kullanılmıştır. Doğru ve kısmen doğru yanıt kategorileri “bilimsel olarak kabul edilebilir yanıtlar” teması
altına alınmıştır. Bilimsel olarak kabul edilebilir yanıtlar haricindeki diğer kodlanabilir yanıtlar “bilimsel olarak kabul
edilemez yanıtlar” teması altına alınmıştır. Son olarak da soruya bir yanıt veren ama ne ifade ettiği tam anlaşılamayan
ya da yazısı okunamayan yanıtlar “kodlanamaz” teması altına; herhangi bir yanıt vermeyen öğretmen adaylarının
yanıtları da “yanıtsız” teması altına alınmıştır.
Yarı yapılandırılmış görüşme kayıtlarından elde edilen nitel veriler de içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir.
Öncelikle bütün görüşme verileri yazıya dökülmüştür. Kavramsal anlamalar ile ilgili olarak her bir soruya verilen bilimsel
olarak kabul edilebilir ve bilimsel olarak kabul edilemez yanıtlar belirlenmiştir. Ardından bu veriler, açık uçlu sorulardan
elde edilen verilerin desteklenmesi amacıyla ilgili soruya ait kavramın analiz tablosundan sonra ilgili temanın ya da
kategorinin altında doğrudan alıntılar yapılarak kullanılmıştır.
Sorulara verilen yanıtlar ve yapılan görüşmeler öğretmen adaylarının debi kavramını ve süreklilik denklemini
bilmediklerini ve bazı yanlış fikirlere sahip olduklarını göstermiştir. Örneğin ilk soruda hortumun ucu sıkıştırıldığında
hortumdan çıkan su miktarının değiştiğine dair bir fikrin olduğu görülmektedir. Bazı öğretmen adayları daha az su
çıkacağını söylerken, bazı öğretmen adayları daha fazla su çıkacağını söylemektedir. Benzer fikirler ikinci soruda da
görülmektedir. Ayrıca verilen yanıtlarda bazı öğretmen adaylarının hortumun ucu sıkıştırıldığında bir miktar suyun
içeride sıkıştığını, bazı öğretmen adaylarının da sıkıştırılan hortumdan suyun daha hızlı çıkmasının sebebinin bizim
hortuma uyguladığımız kuvvet olduğunu düşündükleri görülmektedir.
Sorulara verilen yanıtlar öğretmen adaylarının debi ve süreklilik denklemi ile ilgili çeşitli kavram yanılgılarına
sahip olduklarını göstermektedir. Yapılan görüşmeler de bu durumu desteklemektedir. Özellikle kesit alanı değiştiğinde
geçen akışkan miktarının da değişeceği yanılgısı oldukça fazladır. Bu sebeple farklı kesit alanlarındaki su miktarını ölçen
ya da gösteren bir materyalin geliştirilmesi bu yanılgının giderilmesinde oldukça önemlidir. Ayrıca araştırmanın
sonucunda ortaya çıkarılan kavram yanılgılarını temele alan bir öğretim modelinin geliştirilmesi ve bu modelin etkisinin
belirlenmesi üzerine bir çalışma yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kavramlar: Debi, süreklilik denklemi, kavram yanılgısı

17