Page 28 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

JİGSAW YÖNTEMİNİN FEN ÖĞRETİMİ LABORATUVAR
B15 UYGULAMALARINDA KULLANIMININ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN
FİZİK KONULARINDAKİ BAŞARILARINA ETKİSİ

1
Ataman KARAÇÖP

1 Kafkas Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü

Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerinin Fen Öğretimi Laboratuvar Uygulamaları dersinin fizik
konularındaki başarıları üzerine, işbirlikli öğrenmeye dayalı Jigsaw yöntemi ile doğrulama laboratuvar yönteminin
etkisini tespit etmektir.
İşbirlikli öğrenme modeli hakkında deneyimi olmayan bir öğretmenin sınıfında bu yöntemi uygulaması
beklenemez. Araştırmalar öğretmenlerin sınıflarında işbirlikli öğrenmeyi uygulayabilmelerini desteklemek için
meslekteki öğretmenlerin hizmet içi eğitimler yoluyla mesleki gelişimlerinin sağlanması gerektiğine ve öğretmen
adaylarına işbirlikli öğrenme deneyimlerini geliştirebilecekleri öğrenme ortamlarının oluşturulmasına vurgu yapmıştır.
Bu noktada öğrencilerin küçük karma gruplarda birbirlerinin öğrenmelerine yardımcı oldukları, öğrenme konuları
üzerinde araştırma, tartışma ve sorgulama imkanı buldukları bir öğrenme ortamı sağlayan işbirlikli öğrenmeye dayalı
jigsaw yönteminin fizik konularının öğretiminde kullanılmasının önemli olacağı düşünülmüştür. Ayrıca jigsaw yönteminin
uygulanma sürecindeki yapısı gereği hem teorik konuların öğretiminde hem de laboratuarda deneylerin yapılmasında
kolaylıkla uygulanabileceği öngörülmüştür. Bununla birlikte bu araştırmanın, örneklemde yer alan fen bilgisi
öğretmenliği programında öğrenim gören üniversite öğrencilerine işbirlikli öğrenme deneyimi sağlanması bakımından
da önemli olduğu düşünülmüştür.
Bu araştırma yarı deneysel desenlerden son-test eşleştirilmiş kontrol gruplu desene göre yürütülmüştür.
Çalışmaya 2014–2015 eğitim-öğretim yılının ikinci yarıyılında Fen Öğretimi Laboratuvar Uygulamaları (FÖLU) dersini alan
33 bayan ve 15 erkek toplam 48 fen bilgisi öğretmenliği üçüncü sınıf (6. Dönem) öğrencisi katılmıştır. Örneklemde yer
alan öğrenciler Jigsaw yöntemine dayalı laboratuvar yaklaşımının uygulandığı Deney Grubu (n=25) ve doğrulama
laboratuvar yaklaşımının uygulandığı Kontrol Grubu (n=23) olarak belirlenmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilerin önbilgi
düzeyleri genel ağırlıklı not ortalamalarına göre değerlendirilmiştir. Araştırma gruplarındaki öğrencilerin fizik konularıyla
ilgili anlamalarını tespit etmek amacıyla araştırmacı tarafından Fen Laboratuvarı Başarı Testi (FLBT) hazırlanmıştır. FLBT
hazırlanırken laboratuvar uygulamaları kapsamında olan ses, ışık, ısı ve sıcaklık, elektrik ve manyetizma temel konu
başlıkları dikkate alınmıştır. FLBT, 10 (on) açık uçlu sorudan oluşturulmuştur. FLBT için güvenirlik katsayısı Cronbach’s
Alpha 0,66 olarak hesaplanmıştır.
Araştırmaya katılan öğrencilerin genel ağırlıklı not ortalamalarının (GANO) istatistiksel analizlerinden elde
edilen bulgulardan araştırma gruplarındaki öğrencilerin önbilgi ve genel hazırbulunuşluk düzeyleri bakımından benzer
özelliklere olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma gruplarına öğretim süreci tamamlandıktan sonra son-test olarak
uygulanan FLBT’den elde edilen verilerin analizinde ön bilginin göstergesi olan GANO’ların etkisi kontrol altına alınmıştır.
Araştırmada elde edilen bulgulardan, FÖLU dersi kapsamındaki fizik konularının işbirlikli öğrenmeye dayalı Jigsaw
yöntemine göre öğretimi doğrulama laboratuvar yöntemine göre öğretiminden daha yüksek düzeyde bir başarı ortaya
çıkarmıştır. Araştırmaya katılan öğrencilerin, araştırmada temel veri toplama aracı olarak kullanılan FLBT’nin yazma,
açıklamalar yapma, deney düzeneği tasarlama ve çizim yapma görevlerini içeren sorularına verdikleri yanlış cevapların
incelenmesi sonucunda öğrencilerin bazı kavramsal yanlış anlamalara sahip oldukları tespit edilmiştir. Araştırma
gruplarındaki öğrencilerin ses konusunda, sesin özellikleri ve bu özelliklerin birbiri ile olan ilişkileri ile ilgili, elektrik
konusunda bir elektrik devresine voltmetrenin paralel bağlanmasının ve bir elektrik devresinde üreteç olarak kullanılan
özdeş pilleri devreye seri ve paralel bağlamanın nedenleri hakkında kavramsal yanlış anlamalarının olduğu görülmüştür.
Ayrıca yine elektrik konusunda bir elektrik devresinde üreteç değiştirilmeden seri bağlı özdeş lambalar paralel hale
dönüştürüldüğünde lambaların parlaklıklarının (ışık şiddetlerinin) nasıl değişeceği hakkında araştırma gruplarındaki
öğrencilerin yanlış anlamalarının olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırma gruplarındaki öğrencilerin manyetizma
konusunda, sürtünme ile mıknatıslanmada oluşan geçici mıknatısın kuplarını belirlemede zorluk yaşadıkları ve kavramsal
yanlış anlamalara sahip oldukları da tespit edilmiştir.
Bu çalışmanın öğretmen adayı öğrencilerle yürütülmüş olması, onları gelecekteki mesleki yaşamlarında da
kullanabilecekleri çağdaş öğretim teknikleri hakkındaki deneyimlerinin artmasına katkı sağlamıştır. Fen bilimleri
öğretmenliği öğrencilerinin öğretim programlarında yer alan fen bilimlerinin farklı alanları ve konularında benzer
çalışmaların yapılması faydalı olacaktır. Yapılacak benzer çalışmalar yoluyla öğretmen adaylarının hizmet öncesinde
çağdaş öğretim yöntemlerini kendi alanlarına uygulama konusundaki deneyimlerin artması sağlanabilir. Böylelikle fen
bilimleri öğretmenliği öğrencilerinin mesleki gelişimlerinin sağlanması desteklenebilir.

Anahtar Kavramlar: İşbirlikli öğrenme modeli, Jigsaw yöntemi, fen laboratuarı

16