Page 27 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

ELEKTROSTATİK İLE İLGİLİ SORGULAYICI ARAŞTIRMA YÖNTEMİNE
B14 DAYALI ETKİNLİKLERİN ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMİN
DOĞASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNE ETKİSİ

1
1
1
Şeyma Nur YAVUZ , Pervin ÜNLÜ YAVAŞ , Bilal GÜNEŞ

1 Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Fizik Eğitimi Anabilim Dalı

Bu çalışmanın amacı, elektrostatik ile ilgili sorgulayıcı araştırma yöntemine dayalı etkinliklerin öğretmen
adaylarının bilimsel modellerin rolü, bilimin gözlem ve çıkarıma dayalı doğası bileşenlerine ilişkin görüşlerine etkisini
tespit etmektir. Söz konusu bu bileşenleri öğrencilere kazandırmak için bilim tarihi ve bilimin doğası açısından zengin
içeriğe sahip olduğunu düşündüğümüz elektrostatik konusu ile ilgili 11 aşamadan oluşan sorgulayıcı araştırma
yöntemine dayalı bir etkinlik tasarlanmıştır. Tasarlanan etkinlik geliştirildikten sonra geçerlilik çalışması kapsamında;
fizik, kimya ve fen eğitimi alanlarında çalışmaları bulunan ve alanlarında uzman 10 kişi tarafından incelenmiş, uzman
görüşleri sonrasında etkinlik tekrar gözden geçirilerek düzeltilmiştir. Etkinlik elektrik dersini almış, ikinci sınıf fizik
öğretmen adaylarından 17 kişilik bir gruba, fizik laboratuvarında uygulanmıştır. Etkinlik öncesinde öğrencilere etkinlikte
kullanacakları ipek kumaş, yün kumaş, kâğıt parçaları, balon, metal çubuk, plastik ve cam çubuk verilerek, öğrencilere
elektrostatik ile ilgili yapılacak etkinlik açıklanmıştır. Etkinliğin ilk aşamalarında öğrencilere tarihsel yaklaşıma göre
hazırlanan bir okuma parçası, etkinlikle ilgili çeşitli sorular bulunan çalışma yaprakları ve doğrudan-yansıtıcı yaklaşıma
göre hazırlanan bir deney föyü verilmiştir. Okuma parçası okutularak etkinliğe başlanmış ve soru-cevap şeklinde ilerleyen
etkinlikte, öğrenciler her soruya verdikleri cevapları çalışma yapraklarında ilgili yerlere not etmiştir. Bu şekilde etkinliğin
ilk aşamalarında sadece öğrencilerin ön bilgileri ortaya çıkarılmaya çalışılmış, verdikleri cevaplara herhangi bir
müdahalede bulunulmamıştır. Ancak daha sonraki aşamalarda karşılıklı tartışma ve konuşmalarla öğrencilerin bilimsel
modellerin özellikleri, bilimin gözlem ve çıkarıma dayalı doğası bileşenleri hakkındaki görüşleri zenginleştirilmeye
çalışılmıştır. Etkinlik iki ders saati yani 100 dakika sürmüştür. Bu sürede, öğrencilere yöneltilen her soruya verdikleri
cevapları, öğrencilerden çalışma yapraklarındaki ilgili yerlere yazmaları istenmiştir. Bu şekilde öğrencilerin her soruyu
cevaplamaları ve etkinliğe aktif katılımı sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca cevaplanan sorularda etkinlik ilerledikçe geriye
dönüp düzeltme, ekleme veya silme yapmamaları için öğrenciler etkinlik öncesinde uyarılmıştır. Öğrencilerin etkinlik
sırasında, bilimsel model ve bilimin gözleme dayalı doğası bileşenlerine ilişkin görüşlerini incelemek için, bu bileşenler
hakkındaki benzer sorular etkinliğin iki farklı yerinde öğrencilere yöneltilmiş ve çalışma yapraklarıyla da kayıt altına
alınmıştır. Etkinlikte bu yönüyle nitel veri toplama araçları kullanılmıştır. Öğrencilerin bu benzer sorulara verdikleri
cevaplar betimsel yöntemlerle analiz edilmiştir. Her öğrencinin verdiği cevaplar kodlanmış, bu kodlar içeriğine göre
gruplanmış ve isim verilerek kategoriler elde edilmiştir. Bu kategoriler ve kodlar, öğrencilerin görüşlerindeki değişimi
görebilmek için, başlangıçtaki görüşleri ile sonraki görüşlerini yansıtacak biçimde, tablolar halinde düzenlenmiştir. Bu
tablolar karşılaştırıldığında; bilimsel modellerin özellikleri ve bilimin gözleme dayalı doğası bileşenleri hakkındaki
görüşlerinde bir zenginleşme olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmen adaylarının, başlangıçtaki görüşleri arasında
bulunmayan, bilimin doğasının diğer bazı bileşenlerinin de son tabloda yer aldığı tespit edilmiştir. Bu bileşenler; bilimin
sosyo-kültürel doğası, bilimin kesin olmayan doğası ve bilimin öznel doğasıdır. Öğrenciler, etkinliğin iki farklı yerinde
sorulan benzer sorulara belirttiği ilk görüşlerinde bu bileşenlere yer vermezken, son görüşlerinde bilimin doğasının bu
bileşenlerine de değindikleri görülmüştür. Öğrencilerde bilimin çıkarıma dayalı doğası bileşeni hakkında etkinlik
öncesinde de bilimsel bilgiye sahip olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda, öğrencilerin çalışma yapraklarının iki
farklı yerinde sorulan benzer sorulara verdikleri cevaplar karşılaştırıldığında, bilimin çıkarıma dayalı doğası bileşeni
dışında, bilimsel modellerin özellikleri ve bilimin gözleme dayalı doğası bileşenleri hakkındaki görüşlerinde zenginleşme
olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, oldukça geniş bir içeriğe sahip olan fiziğin tek bir elektrostatik konusuna bağlı
olarak hazırlanan etkinliklerin öğrencilerin bilimin doğası görüşlerini zenginleştirmede etkili olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Bilimin doğası etkinliği, elektrostatik konusu, fizik öğretmen adayları

15