Page 24 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

BASİT ARAÇ GEREÇLERLE YAPILAN SIVILARDA BASINÇ
B11 KONUSUNDAKİ BİR DENEY ETKİNLİĞİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN
GÖRÜŞLERİ

Gökhan SONTAY , Orhan KARAMUSTAFAOĞLU
2
1

1 Gediksaray Ortaokulu, Amasya
2 Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Amasya

Günlük hayat ile bilimsel bilgiler arasında bağ kurulmasında zorluklar yaşanabilir. Bu zorlukların yaşandığı
derslerin en önemlilerinden birisi de fen dersidir. Fen derslerindeki öğrenme yaşantılarının en önemli ayrılmaz bir parçası
fen deneyleridir. Fen deneyleri öğrencilerin hem fen kavramlarını hem de bilimsel yöntemi öğrenmeleri için somut
yaşantılar sağlar. Fen derslerinde deney ve etkinliklerin yapılmaması veya bu deney ve etkinliklerin günlük yaşamla
ilişkilendirilmemiş olması nedeniyle anlamlı bir öğrenmenin sağlanması zordur. Özellikle öğrenci seviyesine uygun, basit
araç gereçler yoluyla öğretilen fen dersleri, öğrencilerin derse olan ilgilerini ve motivasyonlarını ve onların araştırma ve
problem çözme becerilerini artıracaktır. Bu bağlamda öğrencilere somut deneyimler kazandırmak için laboratuarlar
önemi bir rol oynamaktadır. Laboratuarlarda gerçekleşen deneyler aracılığıyla işlenen fen dersleri, öğrencilerin bilgi ve
beceri bakımından daha donanımlı bir hale gelmesini sağlamaktadır. Fen deneylerinin amaca uygun olarak
gerçekleştirilmesinde öğretmenlerin anahtar unsur oldukları belirtilmektedir. Yapılan araştırmalar incelendiğinde
öğretmenlerin laboratuarlarında çok çeşitli malzemelerin olmadığını, bu yüzden laboratuarı fazla kullanmadıklarını,
deney ve etkinliklerin çok zaman aldığını belirtmişlerdir. Özellikle öğrencilerin anlamakta zorluk yaşadıkları basınç
konusunun deneysiz anlatılması öğrencilerin konuyu yeterince anlayamamasına neden olabilir. Dolayısıyla, basit araç
gereçlerle hazırlanacak olan basınç konusuna ait bir deneyin hem öğretmenlerin ders esnasında uygulama yaparken
işlerini kolaylaştırması hem de basınç konusunun öğrencilerin anlayabileceği seviyeye indirgenmesi açısından önemlidir.
Bu çalışmanın amacı, ortaokul 7. Sınıf fen bilimleri öğretim programında yer alan “sıvı basıncı konusunun
öğretimine ilişkin “araştırma sorgulama” yaklaşımına yönelik basit araç gereçlerle uygulanabilir bir deney etkinliği
tasarlayarak öğretmenlerin kullanımına sunmak ve bu deney etkinliği hakkında öğretmenlerin görüşlerini belirlemektir.
Bu amaçla, araştırma sorgulama yaklaşımına göre bir ders etkinlik planı hazırlanmıştır. Bu ders etkinlik planı için sıvılarda
basınç konusu ile ilgili uygulanabilir bir deney tasarlanmıştır. Konu hakkındaki ilgili kazanımlar 7. sınıfın ikinci ünitesi olan
“Kuvvet ve Enerji/Fiziksel Olaylar” ünitesine ait “Kuvvet-Sıvı Basıncı” konusu ile ilgili kazanımlardır. Deney konusunun
ilgili kazanımları “7.2.2.2. Sıvı basıncını etkileyen değişkenleri deneyerek keşfeder ve bu değişkenler arasındaki ilişkiyi
analiz eder.” ve “7.2.2.3. Sıvıların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verir.”
kazanımlarıdır. Nitel araştırma yaklaşımının kullanıldığı bu araştırmada, gündelik yaşamımızda sıkça karşılaştığımız ancak
derinlemesine bilgi sahibi olmadığımız ya da üzerinde çok düşünmediğimiz durum, olay ya da deneyim gibi olguları
araştıran olgubilim (fenomoloji) deseninden yararlanılmıştır. Bu yöntem kapsamında yarı yapılandırılmış mülakatlar
yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcılarını 12 fen bilimleri öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak yarı
yapılandırılmış görüşme formları hazırlanmıştır. Veri toplama aracının geçerliliği için, alanında uzman 3 öğretim üyesi ve
3 öğretmene başvurulmuştur. Veri toplama aracının güvenirliği için, bulgular yorum yapılmadan sunulmuş ve verilerin
kodlanmasında ve buna bağlı olarak temaların oluşturulmasında araştırmacılar arasında fikir birliğine varılmıştır.
Araştırmanın katılımcıları, farklı yaş düzeyi, farklı mesleki kıdem ve farklı şehirlerde görev yapan öğretmenler arasından
“maksimum çeşitlilik örneklemesi” temel alınarak seçilmiştir. Verilerin toplanmasında ses kayıt cihazından
yararlanılmıştır. Veriler şu şekilde toplanmıştır: Öncelikle sıvı basıncı ile ilgili deney videosu katılımcı öğretmenlere
izletilir. Daha sonra videoda izlenen deney hakkında hazırlanan görüşme formlarındaki sorular katılımcılara sorulur.
Gönüllü olan öğretmenlerden ses kayıt cihazı ile yapılan görüşmeler kaydedilir. Bu kayıtlar araştırmacılar tarafından
yazıya geçirilir. Gönüllü olmayan öğretmenlerle yapılan görüşmeler yarı yapılandırılmış forma araştırmacılar tarafından
not alınarak yazıya geçirilir. Verilerin analizinde NVİVO 9.0 programından yararlanılmıştır.
Araştırmanın sonucunda, verilerin analizi neticesinde bu deney etkinliğinin gruplarla beraber uygulanabileceği,
sıvılarda basınç konusunda ders ile gündelik yaşam arasında bağ kuracağı, öğrencilerin araştırma sorgulamaya becerisi
kazanmasını ve öğrencilerin fen dersine olan ilgi, motivasyon ve olumlu tutum geliştirmesini sağlayacağı sonucuna
varılmıştır. Bu sonuçlara dayalı olarak bazı önemli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kavramlar: Fizik öğretimi, basınç, basit araç gereç, deney etkinliği

12