Page 23 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

2007-2016 YILLARI ARASINDA FİZİK EĞİTİMİNDE KAVRAM
B10 YANILGILARIYLA İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ

Betül Şeyma YELTEKİN, Işıl AYKUTLU, Celal BAYRAK

Hacettepe Üniversitesi

Fizik, kavramsal temeller üzerine oturtulmuş geniş spektrumlu bir bilim dalı olmasına rağmen fizik dersi,
genellikle formüllere boğulmuş ve bu şekilde anlatılmaya çalışılan bir ders olarak görülmektedir. Bu durum fizik dersini
zorlaştırmakta ve öğrencilerin kavramlardan çok, sayısal işlemlerle uğraşmasına sebep olmaktadır. Fizik içerisinde yer
alan kavramları ve olayları kendilerince zihinlerinde oluşturmaya çalışan öğrencilerde bu durum, kavram yanılgılarına
neden olmaktadır (Ersin,2008). Eğitim öğretim süreci içerisinde gerçek bilimsel bilgilerin öğretilmesini ve öğrenilmesini
engelleyen kavram yanılgıları aynı zaman da değişime karşı da oldukça dirençli olduğu bir çok çalışmada da rapor edildiği
görülmektedir (Çakır ve Yörük, 1999; Pines and West, 1986; Tsai, 2003).
Öğrencilerin başarılarına etki eden en önemli faktörlerden birisi olan kavram yanılgılarıdır. Özellikle öğrenciler
tarafından anlaşılması zor ve sevilmeyen bir ders olarak görülen fizik dersinin etkili bir şekilde öğretiminin
gerçekleştirilmesi için öğrencilerin beraberinde getirdiği kavram yanılgılarının belirlenerek düzeltilmesi gerekmektedir
(Aycan, vd., 2000; Çarık ve Yörük, 1999; Eryılmaz ve Kırmızı, 2002; Eryılmaz ve Sürmeli 2002). Bu sebeple son yıllarda
öğrencilerin öğrenmeleri üzerinde olumsuz etkileri olan kavram yanılgılarının, fizik eğitiminde birçok çalışmanın konusu
olduğu görülmektedir (Aykutlu, Ertaş & Şen, 2011; Eryılmaz ve Sürmeli 2002; McDermott & Redish, 1999; Tortop, Bezir,
Uzunkavak & Özek, 2007).
Öğrencilerin kavram yanılgılarının belirlenmesi ve giderilmesine yönelik çalışmaların, etkili bir fizik öğretimi
gerçekleştirilmesi ve anlamlı öğrenmenin sağlanmasında eğitimcilere yol gösterici olacağına inanılmaktadır. Bu amaç
doğrultusunda araştırmada, son on yıl içerisinde fizik eğitimi alanında kavram yanılgıları üzerine yapılmış makalelerin
belli temalar altında incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2007-2016 yılları arasında Türkiye’deki
elektronik ortamda ve ücretsiz erişim sağlayan 32 eğitim fakültesinin dergilerinin yanı sıra, ULAKBİM Sosyal Bilimler Veri
Tabanı (UVT) ve google akademik veri tabanları kullanılarak 67 makale incelenmiştir. Tarama yapılırken eğitim fakültesi
dergilerinin belirtilen aralıktaki tüm sayıları incelenirken, diğer tarama motorlarında anahtar kelime olarak fizik eğitimi,
kavram yanılgısı ve kavramsal anlama sözcükleri kullanılarak arama yapılmıştır. Tarama modeline göre gerçekleştirilen
araştırmada makaleler yıl bazında, fizik konu içeriği, kavram yanılgılarını belirlemede ve gidermede kullanılan yöntem ve
çalışma grupları bakımından incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda incelenen makalelerin daha çok kavram yanılgılarını
belirlemeye yönelik olduğu tespit edilmiştir. Kavram yanılgılarına yönelik en fazla makalenin ise 2015 yılında yayınlandığı
belirlenmiştir. Makaleler fizik konu içeriği bakımından değerlendirildiğinde, en çok mekanik konusundaki ardından ise
optik konusundaki kavram yanılgılarına yönelik çalışmaların olduğu görülmektedir. Araştırmada ayrıca kavram
yanılgılarını tespit etmede kullanılan veri toplama araçları bakımından en fazla açık uçlu soruların ve çoktan seçmeli
testlerin kullanıldığı belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen bir diğer sonuç ise, incelenen makalelerde çalışma grubu
olarak daha çok öğretmen adaylarının tercih edildiğinin tespit edilmesidir. Kavram yanılgılarını gidermede kullanılan
yöntem bakımından en çok kavram karikatürleri ve kavramsal değişim metinleri kullanıldığı yine araştırma kapsamında
elde edilen sonuçlardan biridir. Araştırmada elde edilen sonuçların öğretmenlere ve alan eğitimcilerine çalışmalarını
planlamada yardımcı olacağına inanılmaktadır. İleride kavram yanılgılarına yönelik yapılacak olan çalışmaların özellikle,
öğrencilerin öğrenmeleri üzerinde olumsuz etkileri olan ve değişime karşı dirençli olan kavram yanılgılarının giderilmesi
yönünde ağırlık verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kavramlar: Fizik eğitimi, kavram yanılgısı, kavramsal anlama

11