Page 21 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B08 ELEKTROMANYETİK KİRLİLİĞE İLİŞKİN FARKINDALIK ÖLÇEĞİ;
GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

2
2
1
Gülşen ÖZDEMİR DALGIÇ , Ayşe Nesibe KÖKLÜKAYA , Ezgi GÜVEN YILDIRIM

1 Polatlı Zafer Ortaokulu
2 Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü
Fen Bilgisi Eğitimi ABD

Günümüz teknoloji çağında çevre kirliliği, insanoğlunun da etkisi ile herkesçe bilinen hava, su ve toprak
kirliliğinden farklı boyutlara ulaşmıştır. Son zamanlarda oldukça gündeme gelen elektromanyetik kirlilik, elektriğin
günlük hayatımızdaki yerinin artmasına bağlı olarak cep telefonları, diz üstü bilgisayarlar, kablosuz modemler ve yaşam
alanlarının içine kurulan baz istasyonları ile oluşan bir kirlilik türüdür. Elektromanyetik kirlilik, çevre ve insan sağlığı
üzerinde olumsuz etkilere sahip elektrik ve manyetik alan bileşen dalgalarının oluşturduğu alanın limit değerlerinin
üzerinde olması durumunda oluşmaktadır. Elektromanyetik alanlara maruz kalınması sonucu ortaya çıkan bazı sağlık
sorunları; uyku bozukluğu, baş ağrısı, sinirlilik, bitkinlik, konsantrasyon bozukluğu, kulak çınlaması, baş dönmesi, kalp
hastalıkları, deri döküntüsü, depresyon, sırt ağrısı, dolaşım bozukluğu, titreme, bulantı, nefes alma güçlüğü, terleme,
kanser, algılama güçlükleri, nörolojik rahatsızlıklar, kulak ağrısı ve kaygı olarak ifade edilmektedir. Elektromanyetik
kirliliğin gözle görülemeyişi, etkisinin çoğu zaman doğrudan hissedilemeyişi ve sağlık etkilerinin uzun zaman dilimi
içerisinde görülmesi gibi nedenlerle insanlar bu yeni tür kirlilikten bihaber yaşamaktadır. Çevre sorunlarından bir tanesi
olan elektromanyetik kirliliğin niteliğini anlayabilmek, çözüm önerileri sunmak ve bireylerin söz konusu kirlilik ile ilgili
davranışlarında olumlu değişiklikler meydana getirebilmek ancak eğitim ile mümkün olmaktadır. Çevre sorunlarını
çözme konusunda, belli bir eğitim ve duyarlılığa sahip bireylerin daha aktif rol oynadığı bilinmektedir. Dolayısıyla eğitim
fakültelerine önemli görevler düşmektedir. Çünkü öğretmen adayları çevre konusunda sahip oldukları özellikleriyle
gelecekte hem öğrencilerine örnek olacaklar hem de onları bilinçli bireyler olarak yetiştirip yönlendirebilecek konumda
olabileceklerdir. Dolayısıyla günümüz çevre sorunlarından biri olan elektromanyetik kirlilikten de haberdar, bu konunun
önemi ile alınabilecek önlemler hakkında bilinçli ve bu konuya karşı duyarlı bireyler yetiştirilmesi büyük bir önem arz
etmektedir. Alan yazın incelendiğinde eğitim alanında gerek farkındalık gerekse bilinç oluşturma adına elektromanyetik
kirliliğe ilişkin pek az sayıda çalışma olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeple bu araştırma ile öğretmen adaylarının
elektromanyetik kirliliğe ilişkin farkındalık düzeylerini belirlemek amacıyla geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmesi
amaçlanmıştır. İlk olarak 44 maddelik bir madde havuzu oluşturulmuştur. İfadeler “kesinlikle katılıyorum”, “katılıyorum”,
“kararsızım”, “katılmıyorum” ve “kesinlikle katılmıyorum” olacak şekilde beşli likert tipinde hazırlanmıştır. Ölçeğin
geçerlik çalışması için; kapsam geçerliği ve yapı geçerliği sınamaları yapılmıştır. Hazırlanan ölçeğin kapsam geçerliğinin
sağlanması için ölçeğe yönelik uzman görüşlerine başvurulmuştur. Hazırlanan taslak ölçek, matematik eğitimi, fen bilgisi
eğitimi, sosyal bilgiler eğitimi ve sınıf eğitimi anabilim dallarında öğrenim görmekte olan toplam 347 öğrenciye
uygulanmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini test etmek için açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Açımlayıcı faktör analizi
sonucunda 16 madde ölçekten çıkarılmış, 28 maddelik iki faktörlü bir ölçek elde edilmiştir. Ölçekte yer alan iki faktörün
toplam varyansın %46,15’ini açıkladığı, bunlardan %37,14’ünü birinci faktörün, %9,01’ini ikinci faktörün oluşturduğu
belirlenmiştir. Geliştirilen ölçeğin güvenirliğini test etmek için iç tutarlılık ile ilgili analizler gerçekleştirilmiş ve ölçeğin
tutarlılık katsayısı Cronbach alpha değeri (.91) olarak hesaplanmıştır. Ayrıca her bir faktöre ilişkin güvenirlik değerleri
ayrı ayrı hesaplanmış ve ilk faktörde bulunan 22 maddenin güvenirlik değeri Cronbach alpha (.94), ikinci faktörde
bulunan 6 maddenin güvenirlik değeri Cronbach alpha (.70) olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin geliştirilmesi aşaması
tamamlandıktan ve gerekli istatistiksel analizler yapılıp ölçeğe son hali verildikten sonra 28 maddelik elektromanyetik
kirliliğe ilişkin farkındalık ölçeğinden alınabilecek en düşük puan 28, en yüksek puan ise 140 olarak belirlenmiştir. Pilot
çalışma aşamasında, ölçeğin uygulanma süresi için yeterli olan süre 10 dakika olarak belirlenmiştir. Alana geçerli ve
güvenilir “elektromanyetik kirliliğe ilişkin farkındalık ölçeği” kazandırılmıştır.

Anahtar Kavramlar: Elektromanyetik kirlilik, öğretmen adayı, ölçek geliştirme, çevre sorunu

9