Page 90 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B82 GÖRELİLİK KAVRAM ENVANTERİ TÜRKÇE’YE UYARLAMA ÇALIŞMASI

Tuğba TAŞKIN , Şebnem KANDİL İNGEÇ
1
1

1 Gazi Üniversitesi

Özel görelilik konusu 2007 yılından itibaren lise fizik müfredatında yer alamaya başlamıştır. Her yeni programla
birlikte güncellenmiş, son olarak Modern fizik ünitesiyle öğrencilerin; Newton fiziğinin açıklayamadığı temel olayları
analiz etmeleri, ışığın doğasına ilişkin çıkarımlar yapmaları ve kuantum fiziğinin ortaya çıkış gerekçelerini anlamaları
amaçlanmıştır. Bu amaç kapsamında Özel Görelilik adı altında göreli zaman ve göreli uzunluk kavramlarına, MEB
tarafından yayınlanan 2013 Ortaöğretim Fizik Dersi 12. Sınıf Öğretim Programında kazanımlar çerçevesinde yer
verilmiştir.
Ancak alanyazın incelendiğinde ülkemizde öğrencilerin özel görelilik konularındaki bilgi ve başarı düzeylerini
ölçmeye yönelik sınırlı sayıda ölçme aracına ulaşılmaktadır. Bu çalışmanın alanyazındaki bu eksikliği giderme yönünde
katkı sağlayacağı düşünülmektedir.
Bu çalışmanın amacı, Aslanides ve Savage tarafından geliştirilen Görelilik Kavram Envanteri (Relativity Concept
Inventory)’ni Türkçe’ye uyarlamaktır. Görelilik Kavram Envanteri Aslanides ve Savage tarafından The Australian National
University ’de okutulan görelilik konularını kapsayan Fizik II dersinin öğrenme hedeflerini belirlemek amacıyla
geliştirilmiştir. Envanterin İngilizce özgün formuna, ölçeğin yayınlandığı makaleden ulaşılmıştır. GKE, iki aşamalı bir
envanterdir. Soruların öncesinde demografik bilgilerin yer aldığı bir girişi kısmı bulunmaktadır. Envanter 24 soru ve 2
aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada farklı sayıda seçenek içeren çoktan seçmeli sorular bulunmaktadır. İkinci
aşamada ise katılımcılar, birinci aşamada verdikleri cevaptan emin olma derecelerini belirtmektedir.
Uyarlama çalışması için öncelikle gerekli izin alınmıştır. Özgün formu İngilizce olan ölçek, iki Fizik Eğitimi uzmanı
tarafından ve bir İngilizce tercüman tarafından bağımsız olarak Türkçe’ye çevrilmiştir. Elde edilen çeviriler incelenerek,
her bir maddeyi en iyi ifade ettiği düşünülen maddeler benimsenmiş, çeviriden kaynaklanacak kavramsal hataların
önüne geçilmesi sağlanmıştır. Bu şekilde ölçeğin Türkçe formu oluşturulmuştur. Oluşturulan Türkçe form, kültürel
bağlam, dilbilim ve ölçme değerlendirme ölçütleri açısından incelenmesi için, yurtdışında doktora yapan, anadili Türkçe
olan bir Türkçe Eğitimi ve bir Fizik alan uzmanından görüş alınmıştır. Böylelikle kültürler arası farklılıklardan kaynaklı,
ölçeğin geçerlik ve güvenilirliğini olumsuz yönde etkileyecek durumların önüne geçilmeye çalışılmıştır. Uzmanların
birbirlerinden bağımsız olarak yaptıkları incelemeler sonrasında görüşleri dikkate alınmış ve üzerinde uzlaştıkları
noktalarda değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişikliklerde envanterin orjinalinde yer alan uzun cümleler birden fazla
cümleye bölünmüş, anlam değiştirilmeden daha anlaşılır cümleler haline getirilmiştir. Son aşamada ise, düzenlemede
son hali verilen ölçek, araştırmacılar tarafından 22 öğretmen adayına uygulanmıştır. Uygulama sırasında anlaşılmayan
ya da aksaklığa neden olan ifadeler yeniden düzenlenmiştir.
Bu araştırmanın çalışma grubunu, 2015-2016 bahar döneminde lise son sınıfta ve eğitim fakültelerinin farklı
bölümlerinde öğrenim gören, 187’si kadın, 130’u erkek, toplam 317 öğrenci oluşturmuştur. Ölçek, eğitim fakültelerinin
sayısal puanla öğrenci alan Fizik, Kimya, Biyoloji, İlköğretim Matematik, Ortaöğretim Matematik, Fen Bilgisi
Öğretmenlikleri bölümleri ile Fizik Öğretmenliği Pedagojik Formasyon programında öğrenim gören öğrencilere
uygulanmıştır. Çalışma grubunda 190 öğrenci özel görelilik konularının bulunduğu dersleri sadece lisede; 95 öğrenci hem
lisede hem üniversitede almıştır.
Verilerin analizi için, öğrencilerin her bir soru maddesine verdiği yanıt doğru ise "1" puan, yanlış ya da boş
bırakılmış ise "0" puan verilerek Microsoft Excel programına girilmiştir. Öğrencilerin testten aldıkları toplam puanlar
hesaplanmıştır.
Ölçeğin kapsam geçerliliği için, çalışma konuları kuantum fiziği olan iki farklı üniversitenin fizik bölümünde görev
yapan iki öğretim üyesinden ölçek maddelerine ve öğrenci düzeyine uygunluğuna dair görüş alınmıştır. Ölçeğin
güvenilirliği için, ölçeğin tamamının ve alt boyutlarının iç tutarlılık katsayılarına bakılmıştır. Madde zorluk ve ayırt edicilik
indeksleri hesaplanmıştır. Faktör analizi yapılmıştır. Ölçeğin tamamı için Cronbach α değeri 0.63 olarak hesaplanmıştır

Anahtar Kavramlar: özel görelilik, ölçek uyarlama

78