Page 97 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

Ö04 FATİH SULTAN MEHMET‘DEN 2017 YILINA ULUSAL ASTRONOMİ
ÇALIŞMALARI

Neşever GÜR

Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethine kadar fen bilimleri büyük bir ilgi görmediği halde kelam, mantık, fıkıh
gibi alanlarda büyük bir gelişme olduğu bir gerçektir. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethinden sonra fen bilimleri
alanında değilse bile felsefi ve ilmi düşünüşün geliştiğini görüyoruz. Ali Kuşçu İstanbul'a geldikten sonra çalışma alanını
değiştirip, günün modasına uyarak felsefe, kelam ve astroloji ile uğraşmıştır. Rönesans iki önemli zaferini kutlamakta idi.
Birincisi Güneş'in merkez olduğu, gökyüzü sisteminin Kopernik tarafından , diğeri ise Vesalius'un tasvir ettiği, ilk
mükemmel insan vücududur. Bütün dünyaya Avrupa kapitalizmini açan büyük seyahatler, astronomi ve coğrafya ile ilgili
bilginin, zenginlik ve kâr hizmetlerinde kullanılmasının yararlı olduğunu ortaya koymuştur. Büyük deniz yolculuklarının
olumlu ekonomik etkileri, yaşam düzeyini yükseltti ve kalıcı da oldu. Bu ilk yolculuğun olumlu sonuçları, gemi yapımcılığı
yanında pusula, harita ve alet yapımında becerili matematik ve astronomi eğitimi görmüş yeni bir meslek sınıfını yarattı,
bu bir yerde ihtisaslaşmış ilk bilim adamının ortaya çıkışı idi. Avrupa feodalizmden kapitalizme geçerken gerçekleştirdiği
Rönesans ve reform hareketleri bilim, sanat, teknoloji, ticaret v.s. alanlarda olumlu aşamalara neden olurken Osmanlı
İmparatorluğu içinde XVI. yüzyılın ilk yarısında da fen bilimleri alanında önemli bir gelişme göze çarpmamaktadır. Türk
Bilim Tarihinde kilometre taşı olarak kabul edilen, Takiyüddin'in bir rasathane kurması çok önemli bir olaydır. Rasat
yapmak şeamet getirir fetvası ile Takiyyüddin Rasathanesi yıkıldıktan sonra uzun yıllar hiç kimse bir rasathane kurmaya
cesaret edemedi. XVI. yüzyılda astronomi alanında çalışmaları iki grup altında toplayabilirizI. Teorik astronomi, yani
sistem kurmak. II. Pratik astronomi.. 1. Gözlem yapmak: gözlem araçları inşa etme, yani rasathane kurmak. 2. Yapılan
gözlemlere dayanarak parametreleri hesap etmek ve yöntemler üretmek. 3. Hesaplama aracı olarak kullanılan
trigonometri üzerindeki çalışmalar 1868 yılında RASATHANE-İ AMİRE- 1911 yılında KANDİLLİ RASATHANESİ Osmanlı
İmparatorluğu döneminde kurulup Cumhuriyet döneminde de yaşamına devam eden ve Batı bilimsel düşünce çerçevesi
içinde teçhizatlanan ve teşkilatlanan Kandilli Rasathanesidir. Cumhuriyet dönemine kadar ancak Meteoroloji
çalışmalarını yürütebilmiş ise de astronomi ve jeofizik çalışma konularında bazı girişimlerde de bulunulmuştur. Kandilli
Rasathanesi kuruluş geleneğine uygun olarak Gök ve Yer Bilimleri konularında teşkilatlanmıştır. Bu ana sınıflanma içinde:
Gök Bilimleri Servisi. a) Güneş fiziği, b) Optik, c) Radyo astronomi. Yer Bilimler Servisi. a) Sismoloji, b) Meteoroloji, c)
Jeomagnetizma-Paleomagnetizma Ülkemizde astronomi iki ana başlık altında toplanır; birinci olarak bugün yapılan
astronomi çalışmaları ve ikinci olarak astronomi hangi bilim dallarında bilgi üretimine katkıda bulunmaktadır. Ülkemizde
astronomi çalışmaları bilindiği gibi üniversitelerimizde ve üniversitelerimize bağlı gözlemevlerinde yapılmaktadır.
Bunlar: İstanbul, Ankara, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sabancı, Ege, Çanakkale 18 Mart, Erciyes ,Erzurum Atatürk .
Boğaziçi, Çukurova,İnönü ve Akdeniz Üniversitesi ve TUG dir. 1933 üniversite reformu ile gelen yabancı bilim adamlarının
ötesinde; üniversitelerimizdeki astronomi çalışmalarının başlayıp gelişmesinde, başlangıçta yurtdışına göndererek, genç
araştırmacıların yetişmesinde ulusal astronomların önemli katkıları olmuştur. Gözlemsel Çalışmalar; Foloelektrik
fotometri, Tayfsal analiz, Yüksek enerji astrofiziği, RGU fotometrisi ile galaktik yapı, Güneş etkinlik gözlemleri,
Astronometri, Radyo astronomi Kuramsal Çalışmalar: Yıldız modelleri ve yıldız evrimi, Nötron yıldızları modelleri,
Kozmoloji Hızlı iletişim çağı ve daha yüksek performanslı hesaplamalar sayesinde günümüz bilim insanları jeopolitik
sınırları aşarak ortak bilimsel işbirliği sayesinde daha üretken olmaktadırlar. Yeni performans göstergesi astronomi ve
astrofizik alanında uzmanlaşmış Türk kurumlarının yayımlarıyla denenmiştir. Teklif edilen göstergenin iki kritik öneme
sahip bileşeni vardır: biri yayının bulunduğu derginin etki katsayısının yazar katkısıyla ağırlıklandırılmış, diğeri de dergide
yayımlandıktan sonra yayının her yıl aldığı atıf sayılarının yine yazar katkısıyla düzeltilmiş halidir. Kurumların ortalama
yazar katkıları da ölçülür ki; yani işbirliği yapma eğilimi, küresel ekip çalışmaları önem kazanır. Astronomi ve Uzay
Bilimleri , gelişmiş ülkelerdeki gibi disiplinlerarası araştırmalar sonucu ; yeni iş alanları ile sosyoekonomik ve teknolojik
gelişmelerin doğumevidir .Bu nedenle -geç kalmış olsak bile- ; ülkemizde eğitim politikası ile üstün yetenekli gençlerin
astronomi - uzay bilimleri ve teknolojisine yönlendirilmesi yapılmalıdır. Böylece her sınıftan zeki ve becerikli gençler için
hem çağa uygun eğitim hem de iş alanları sağlanmış olur

Anahtar Kavramlar: Bilim Tarihi, Astronomi, Eğitim

85