Page 114 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

Ç05 ENGELSİZ FİZİK EĞİTİMİ (EFE) ÇALIŞTAYI: FİZİK DERS
KİTAPLARINDAKİ BETİMLEME SORUNLARI

2
Mustafa Şahin BÜLBÜL , Dilber DEMİRTAŞ , Belkıs GARİP
1
2

1 Kafkas Üniversitesi
2 Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Engelsiz Fizik Eğitimi (EFE) çalıştayları ilk defa 2013 yılında düzenlenmiş olup çeşitli zamanlarda tekrarlanmıştır.
Temel amacı fizik eğitimi alanında engellilerin karşılaştıkları sorunları ele alıp bunlara alanda çalışan kişilerle birlikte
çözümler bulmak, çözüm önerilerini tartışmaya açmaktır. Bu çalıştayın ele alınacak konusu ise fizik ders kitaplarında yer
alan görsellerin görme engelli öğrenciler tarafından daha doğru ve etkin biçimde nasıl betimlenmesi gerektiğidir.
Fizik ders kitaplarında kabartma yazı kullanımı çalışmaları uzun bir süredir mevcuttur ancak orijinal görsellerin
detaya inmeden bir cümle ile betimlemesi yapılmaktadır. Bu tercih, öğrencinin görsel üzerinde gören öğrenciye
aktarılmak istenen birçok detayın göz ardı edilmesine ve sınavlarda görme engelli öğrencilerin şekilli sorulardan muaf
tutulmasına yol açabilmektedir. Acaba detay verilmeli midir? Ya da detay ne düzeyde verilmelidir?
Çalıştayda öğretmenlerin ve akademisyenlerin gündemine getirilecek soruları şu şekilde özetleyebiliriz;
• Betimlemede nelere odaklanılmalıdır?
• Betimlemede yer ve yön nasıl ele alınmalıdır?
• Betimlemeye nasıl başlanılmalıdır?
• Betimlemeye görselin neresinden başlanılmalıdır?
• Betimlemelerde benzetme yapılmalı mıdır?
• Betimlemelerde ek bilgi verilmeli midir?
• Görselin amacından bahsedilmeli midir?
• Görsel ile metin ilişkisi konuşulmalı mıdır?
• Görselin çekim açısı dikkate alınmalı mıdır?
• Betimleyen kişinin algısı dâhil edilmeli midir?
• Nasıl bir cümle yapısı seçilmelidir?
• Görselde yer alan objelerin özellikleri açıklanmalı mıdır?
• Görselde yer alan insanlar hakkında neler söylenmelidir?
• Görselin çeşidi söylenmeli midir?
• Detayları anlatmamak fırsat eşitsizliği yaratır mı?
• Her görsel betimlenmeli midir?
• Her görsel aynı detayda mı betimlenmelidir?
Öncelikle en fazla 20 kişiden oluşan katılımcılarımızdan dörder kişilik beş ayrı grup oluşturup her gruba
betimlenecek bir adet resim vereceğiz ve bu resmi 5 dk içerisinde betimlemelerini isteyeceğiz. İkinci aşamada çalıştay
düzenleyicilerinin beşer dakika konuşacağı ve toplamda 15 dk sürecek olan betimlemenin ne olduğu, nasıl yapılması
gerektiği ve “fizik ders kitapları betimleme kontrol listesi” nin ne olduğu, nasıl kullanılacağı anlatılacak. Bu anlatımın
ardından üçüncü aşama başlayacak. Üçüncü aşama grupların aynı resmi tekrar betimlemesini ve betimlerken kontrol
listesinin kullanmasını içermektedir. Üçüncü aşama sürecinde gruplar hem betimlemelerini hazırlayacak hem de küçük
kağıtlara kontrol listesinin düzeltilmesi ve eklenmesi gereken maddeleri hakkında yazılar yazacaklar. Gruplar bu küçük
notları kendi grupları altındaki duvarda bulunan boş bölmeye bizlerin yardımıyla yerleştirecek. Üçüncü aşama toplamda
20 dk sürecek. Bu aşamanın grup içinde yeterince tartışmalar oluşturmasını istiyoruz. Dördüncü aşama sunumların
yapılacağı aşamadır. Bu aşamada her gruba dört dakika, toplamda 20 dakika vermeyi hedefliyoruz. Dördüncü aşamada
gruplar betimledikleri resmin önünde betimleme cümlelerini okuyacaklar ve diğer gruplarda bu betimlemeyi
inceleyecekler. Bu aşamada dikkat edeceğimiz nokta ise gruplardan değil bireysel olarak küçük notların sunumu
bölmeden panoya yapıştırılması olacak. Dördüncü aşama küçük notların rengi farklı olacak ve ilgili betimlemenin grup
kısmına yapıştırılacak. Sunumların ardından küçük notların okunduğu, genel değerlendirmelerin yapıldığı 20 dakikalık
beşinci bölüm yapılacak. Bu bölümün sesli kaydının yapılmasını, daha önce söylenmiş ve o anda söylenenlerle “fizik ders
kitapları betimleme kontrol listesi” ne son önerilerin alınmasını hedefliyoruz.
Oluşturulacak “fizik ders kitapları betimleme kontrol listesi” nin son halini katılımcıların niteliklerinin yer aldığı
ve önerilerin çapraz ilişkilendirilerek ele alındığı bir makale ve oluşacak listenin yine katılımcılardan dijital yolla alınacak
onaydan sonra ders kitaplarıyla ilgilenen birime iletilmek üzere Milli Eğitim Bakanlığı’na verilmesi çalıştay sonrası
yapılacak işler arasındadır.

Anahtar Kavramlar: Betimleme, Ders Kitapları, Engelsiz Fizik

102