Page 76 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

B66 ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ENGELSİZ FİZİK EĞİTİMİ
ÇALIŞMALARI: ZIT KAVRAMLAR

Mustafa Şahin BÜLBÜL

Kafkas Üniversitesi

Erken çocukluk dönemi bir insanın beynini ve öğrenme eylemlerini maksimum yaşadığı dönemlerdir. Bu
dönemde gerçekleştirilecek tüm eğitim faaliyetleri, tecrübeler ileriki öğrenmelerine önemli ölçüde katkı sağlamaktadır.
Bu bilgiler ışığında fizik eğitimine temel oluşturacak bazı kavramları erken çocukluk dönemine uygun biçimde ele almaya
çalıştık. Bu amaç doğrultusunda okul önce eğitim programında yer alan temel ve zıt kavramlar listelenmiş ve bu listede
bulunan kavramlar beş temel başlık altında toplanmıştır. Her bir başlık için bir materyal geliştirilmiş ve bu materyaller
için eylem araştırması yapılmıştır. Eylem araştırmasının odağındaki soru; materyal ve materyalin nasıl uygulanacağına
yönelik yönergenin evrensel tasarıma uygun olup olmadığı ile ilgilidir.
Çalışmanın aşamaları; uygulama öncesi ve uygulama sırası olarak ikiye ayrılabilir. Uygulama öncesinde materyal
ve yönergenin uzmanların görüşleri açısından değerlendirilmesi, uygulama sırasında ise gözlem formlarının
değerlendirilmesi ile evrensel tasarıma uygunluk araştırılmış ve bu dönütler doğrultusunda uygulama dönüştürülmüştür.
Araştırma süresince elde edilen bulgular uygulamayı değiştirdiği için yöntem olarak eylem araştırması yapılmıştır. Eylem
araştırmasında, uygulama öncesinde görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler evrensel tasarım için belirlenen 20 maddelik
yarı yapılandırılmış görüşme formu üzerinden gerçekleştirilmiştir. Önce iki tane akademisyenden bahsedilen 20 madde
üzerinden materyal ve yönergenin evrensel tasarıma uygunluğu sorgulanmış ve dönütler doğrultusunda uygulama ilk
revizyonuna uğramıştır. Ardından uygulama yapılacak okuldaki iki öğretmenden aynı görüşme formu yardımıyla
güncellenmiş materyal ve yönerge hakkında görüşme yapılmıştır. Elde edilen dönütler doğrultusunda materyal ve
yönerge ikinci revizyonuna uğramıştır. Uygulama öncesi son değişiklikleri yapmadan önce okul öncesi öğretmenliğinde
okuyan 100 kadar öğretmen adayının materyalin ve yönergenin son halinin evrensel tasarıma uygunluğu yine 20
maddelik değerlendirme formu yardımıyla sorulmuş ve betimsel analiz sonuçlarında öne çıkan maddeler ile ilgili son
kararlar araştırmacılar tarafından verilmiştir. En son aşamada içlerinde kaynaştırma öğrenci olduğu bilinen beş farklı okul
öncesi sınıfında materyal ve yönergesi uygulanmış ve süreç esnasında gözlemler yapılmıştır. Her bir uygulamaya ait
gözlem sonuçları ve bir sonraki kullanıma yönelik öneriler derlenmiştir.
Çalışma beş ayrı koldan yürütülmüştür; Uzun-Kısa, Ağır-Hafif, Kalın-Geniş gibi miktar belirten kavramların için
“Dalbaş”, Aşağı-Yukarı, Ön-Arka, Sağ-Sol, İçinde-Dışında gibi yer ve yön belirten kavramlar için “YanYun”, Üçgen, Kare,
Dikdörtgen, Daire gibi geometrik kavramlar için “Geble”, Önce-Şimdi-Sonra, Dün-Bugün-Yarın, Sabah-Öğle-Akşam,
düzgün-dağınık gibi zaman merkezli kavramlar için “Zamzam” ve son olarak Sert-Yumuşak, Sivri-Küt, Mat-Parlak gibi
duyulara hitap eden madde özelikleri için de “SenToy” isimli materyaller yönergeleriyle birlikte yukarıda bahsedilen
aşamalardan geçirilerek hazırlanmıştır. Tüm bu materyallerde görme engelliler için dokunsal öğelere ve gören çocuklar
için renk ayrımlarına ve çeşitliliğine özellikle dikkat edilmiştir.
Yapılan çalışmanın sunumunda çalışmanın detay ve sonuçlarının paylaşılmasına ilave olarak iki önemli konu
daha gündeme getirilecektir. Bunlardan birincisi araştırılan zıt kavramların mevcut fiziksel kavramlarla olan ilişkisinin
engelsiz eğitim perspektifinde tartışılması, ikincisi ise öğretmen eğitiminde bilimsel veri toplama (anket, görüşme,
gözlem) sürecinin nasıl eylem araştırmasına (materyal ve yönergenin süreç içerisinde evrilmesi) dönüştüğünü gösteren
bu örneğin gelişimi için önerilerin alınmasıdır. Okul öncesi bölümlerinde yürütülmekte olan araştırma projesi dersleri
için de bir model oluşturabilecek bu çalışma öğretmen adaylarına delil temelli eğitim vermeyi de öğretecektir.
Öğreniciler için her yaşta engelsiz fizik eğitimi çalışması fırsatı olduğu kadar, öğretmen adaylarına bilimsel yöntemleri
uygulama fırsatı veriyor olması da sürecin önemini arttırmaktadır.

Anahtar Kavramlar: Erken Çocukluk Dönemi, Zıt Kavramlar, Eylem Araştırması

64