Page 74 - UFEK2017 Özetler Kitabı

3. ULUSAL FİZİK EĞİTİMİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ KAVRAMSAL, GRAFİKSEL VE
B64 İŞLEMSEL SORU TÜRLERİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

2
Abdullah AYDIN , Fatma TARAKÇI
1

1 Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Bölümü
2 Öğretmen, Kaptan Ahmet Erdoğan İmam Hatip Ortaokulu, Rize

Fen derslerinde öğrenmeyi kolaylaştırmak ve öğrenilen bilgilerin kalıcılığını arttırmak için laboratuvar
uygulamalarının yanı sıra kavram haritaları, diyagramlar, tablolar, şemalar, resimler ve grafikler gibi birçok somut
materyallerden de yararlanılır. Özellikle kavramsal çatının oluşturulması ve konunun özetlenmesi için iki ya da daha fazla
veri arasında karşılaştırma olanağı sunan grafikler, fen öğretiminde birçok avantaj sağlamaktadır. Bunun yanı sıra
kavramsal ve işlemsel basamaklarda fen dersleri için çok önemlidir. Öğrenciler fen derslerinde bu basamakların hepsiyle
karşılaşmaktadırlar. Ancak bazı öğrenciler grafik işlemlerinde daha başarılıyken, bazı öğrenciler ise kavramsal veya işlem
gerektiren konularda daha başarılı olmaktadır.
Genel Fizik-I dersinde grafiklerin en yoğun olarak kullanıldığı konulardan biri de “kuvvet ve hareket” konusudur.
Hareket grafikleri, kinematik kavramlarının (konum, hız, ivme) zamanla değişimini gösteren araçlardır ve hareketin
anlaşılmasına yardımcı olur. Yapılan çalışmalar öğrencilerin özellikle grafikleri okumada, yorumlamada ve grafik çizmede
zorlandığını göstermektedir. Bu çalışma, genel fizik-I dersini alan ya da daha önce almış olan fen bilgisi öğretmen
adaylarının kavramsal, grafiksel veya işlemsel soru türlerinden hangisi ya da hangilerinde kendilerini daha başarılı veya
daha başarısız hissettiklerini tespit etmeye yöneliktir. Kavramsal soru türleri; daha çok genel fizik-I dersi için bilgi ve
yorum gerektiren, işlemsel soru türleri; formül ve matematiksel işlemler yapmayı gerektiren soru türleri ve grafiksel soru
türleri ise grafik okumayı, yorumlamayı ve çizmeyi gerektiren soru türleridir
Bu araştırma, Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Bilgisi Öğretmenliği 2013-2014 Eğitim-Öğretim yılı
güz yarıyılında 244 öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Öğretmen adaylarına öncelikle “kavramsal soru”, “işlemsel soru”
ve “grafiksel soru” tanımları yapıldıktan sonra kendi öz değerlendirmelerini yapmalarının amaçlandığı iki adet açık uçlu
sorudan oluşan bir ölçek uygulanmıştır. Öğretmen adaylarına bu soru türlerinden hangisinde kendinizi daha başarılı ve
hangisinde kendinizi daha başarısız hissediyorsunuz şeklinde iki adet açık uçlu soru soruldu ve nedenleriyle beraber
açıklamaları istendi. Elde edilen cevaplar; “sadece grafiksel”, “sadece kavramsal”, “sadece işlemsel”, “grafiksel ve
işlemsel”, “grafiksel ve kavramsal”, işlemsel ve kavramsal” ve “boş” olmak üzere yedi kategoriye ayrılmış ve bu
kategoriler yüzde (%) ve frekans (f) olarak değerlendirilmiştir. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarından, 105’i
(%43.03) sadece grafiksel, 51’i (%20.90) sadece kavramsal, 25’i (%10.25) sadece işlemsel, 10’u (%4.09) grafiksel ve
işlemsel, 17’si (%6.97) grafiksel ve kavramsal, 2’si (%0.82) işlemsel ve kavramsal alanlarda kendilerini daha başarısız
hissettiklerini belirtmişlerdir. 34 öğretmen adayı (%13.94) ise, hiç cevap vermemiştir. Bu soru türlerinden hangisinde
kendinizi daha başarılı hissediyorsunuz açık uçlu soruya verdikleri cevaplar kategorilendirildiğinde ise, öğretmen
adaylarından 21’i (%8.60) sadece grafiksel, 65’i (%25.82) sadece kavramsal, 79’u (%32.38) sadece işlemsel, 12’si (%4.92)
grafiksel ve işlemsel, 6’sı (%2.46) grafiksel ve kavramsal, 21’i (%8.61) işlemsel ve kavramsal soru türlerinde kendilerini
daha başarılı hissettiklerini belirtmişlerdir. Bu açık uçlu soruyu 42 öğretmen adayı (%17.21) boş bırakmıştır.
Sadece grafiksel soru türlerinde kendilerini daha başarısız hissettiklerini belirten öğretmen adaylarından bir kaçı
“çünkü grafik çizmeyi beceremiyorum, kendimi bu konuda yetersiz hissediyorum”, “grafiksel soru türünde başarısızım,
grafik üzerinde işlemsel değerleri yapabiliyorum ama yorumlamasını yapamıyorum”, “grafiksel sorularda iyi değilim.
Çünkü sorulara yorum yapabilirim, işlem yapabilirim ama grafiği çizemem” şeklinde ifadeler kullanmıştır. Sadece
işlemsel soru türlerinde kendilerini daha başarılı hissettiklerini belirten öğretmen adaylarından bir kaçı ise, “işlemsel
soruları daha iyi yapabiliyorum, ezberim iyi olduğu için ve matematikte iyi olduğum için formül ve işlem gerektiren
soruları daha iyi yapabiliyorum”, “işlemsel sorularda başarılı hissediyorum, çünkü matematiksel işlemler kolay geliyor”
şeklinde cevaplar vermiştir.
Sonuç olarak bu çalışmada öğretmen adaylarının açıklamalarına bakıldığında; grafikleri okuma, yorumlama ve
çizmede kendilerini daha başarısız, sadece işlemsel sorularda kendilerini daha başarılı buldukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Genel fizik-I, kavramsal soru, grafiksel soru, işlemsel soru, başarı

62